| |
İLÇENİN TARİHÇESİ:
Aksu İlçesinin sınır komşusu olan Gelendost ve Ş.Karaağaç İlçeleri içinde 17 höyük üzerinde Geç Neolitik (MÖ 8000-5500), Erken Kalkolitik (MÖ 5500-4500) ve Tunç Çağ (MÖ 3000-1200) dönemlerine ait malzemelerin bulunması Aksu ilçesinin de bu dönemlere ait özellikler taşıdığı kabul edilebilir. Halk arasında varlığı bilinen höyükler ve kalıntılar olmasına rağmen, buraların arkeolojik araştırmalarla bilimsel anlamda incelenmemiş olması dolayısıyla Aksu İlçesinin tarih öncesi ve tarihi çağları tam olarak bilinmemektedir. Hitit dönemindeki (MÖ l800-l200) metinlerde bugünkü Aksu İlçesi topraklarının da içinde bulunduğu bölgenin adı Pitaşşa olarak geçer. Frig (MÖ 750-690), Lidya (MÖ 690-547) ve Pers (MÖ 547-334) dönemlerinde bölge sadece siyasal olarak el değiştirmiş, hiçbir zaman tam olarak ele geçirilememiştir. MÖ 334-323 tarihleri arasında Büyük İskender’in kontrolüne giren bölge, MÖ 323 yılında Büyük İskender’in ölümünden sonra haleflerinden Seleukos ve Lysimakhos arasında yapılan Kurupedion Savaşı (MÖ 281) sonucunda Seleukosların eline geçmiştir. MÖ l88 yılında Roma ordusuna yenilerek Apameia (Dinar) Barışı’nı imzalayan Seleukoslar Toroslara kadar olan kısımdan çekilmişler ve bölge Romalılar tarafından Bergamalılara bırakılmıştır. MÖ l88-133 yılları arasında Bergama Krallığının elinde bulunan bölgede bu döneme ait, Aksu İlçesi Mirahor mahallesinde Timbriada, Terziler köyü yakınında Tynada, İlçenin kuzeybatısında Senitli Yaylası kalıntıları bulunmaktadır.
İlçe merkezinde, Mirahor mahallesinin kuzeyindeki Asar Tepe üzerinde bulunan Timbriada kentinden ilk kez Strabon bahseder. W.M Ramsey, gördüğü bir yazıtta şehrin adını okumuş ve şehrin yerini kesinleştirmiştir. Küçük bir kent olan Timbriada Eurymedon (Köprüçay) kaynakları yakınındadır. Kentin Zindan Mağarası önünde Eurymedon Tanrısına adanmış bir açıkhava tapınağı bulunmaktadır. Açıkhava tapınağı mağaranın önünden alt kısımdaki dere yatağına kadar basamaklı inşa edilmiştir. Kutsal alanın önünde mağara girişinde durduğu bilinen Tanrı heykeli Isparta Müzesi’ndedir. Kutsal alanının önüne Roma döneminde bir köprü yapılarak, kutsal alan ile güneyindeki mezarlık birbirine bağlanmıştır. Antik kent Roma İmparatoru Hadrianus’dan (MS 117-138) İmparator Severus Alexandere (MS 222-235) kadar para basmıştır.
Terziler köyü yakınında Asar Tepe mevkiinde bulunan Tynada antik kentinin kesin kuruluş tarihi bilinmemekle birlikte, kent üzerinde Helenistik dönem tapınak ve işlevi belirsiz bina kalıntıları mevcuttur. Aksu İlçesinin 15 km kuzeybatısında yeralan Senitli Harabelerinin ise adı ve kuruluş tarihi bilinmemektedir. Birbirine yakın iki tepe üzerinde bulunan kalıntılar geniş yer kaplamaz. Tepelerin güneybatısında geniş nekrapol (Mezarlık) alanı bulunmaktadır. Bu saha Pisidia mezar taşlarının Timbriada ve Sofulardan sonra çıktığı en önemli yerdir.
Bölge MÖ l30’da Romalılar tarafından ele geçirilerek, MÖ 102-49 yılları arasında Kilikia Eyaleti içine alınmış, daha sonra Asia Eyaletine bağlanmıştır. MÖ 39 yılında Galat Kralı Amyntasın kontrolüne giren bölge MÖ 25 yılına kadar bu hakimiyet altında kalmış, daha sonra Galatia eyaleti içine alınmıştır. Roma İmparatorluğunun MS 395 yılında parçalanmasıyla Doğu Roma İmparatorluğu (Bizans) sınırları içinde kalmış ve Prostanna Piskoposluğuna bağlanmıştır.
Emeviler’in İstanbul’a kadar ulaşan akınları sırasında, kısa bir süre Müslüman Arapların hükümranlığına giren Eğirdir çevresi ve Anamas yöresi 1204 yılında III. Kılıç Arslan’ın saltanatı sırasında Anadolu Selçuklu Devletinin eline geçmiştir. Anadolu Selçuklu Devletinin yıkılmasından sonra 130l tarihinde kurulan Hamitoğulları Beyliği içine giren bölge, 1324-l327 yılları arasında İlhanlılar’ın Anadolu valisi Timurtaş tarafından işgal edilmiştir. Dündar Bey de bu dönemdeki İlhanlı hakimiyetini tanımışdır. Timurtaş’ın Mısır’a kaçışından faydalanan Dündar Bey’in oğlu Hızır Bey 1328 yılında tekrar bölgeye hakim olmuştur. 1478-1501-1522-1568 yıllarında gerçekleştirilen yazışmaların yer aldığı defterde, Anamas’ın Eğirdir’e bağlı bir nahiye olarak kaydedildiği görülmektedir. XVI. yüzyılda ulaşım imkanlarının zor olmasına rağmen Anamas’ın bazı köylerinde pazarlar kurulduğu bilinmektedir.
Aksu, yöredeki 15 köyün bağlı olduğu Eğirdir’in bucağı iken, 1954 yılında Yenice, Bucak, Mirahor ve Akcaşar köylerinin birleşmesi ile Anamas beldesi olmuş, 26.05.1965 tarih ve 3427 sayılı kararname ile Aksu ismini almış, 19.06.1987 tarih ve 3392 sayılı kanunla İlçe statüsüne girmiştir.
COĞRAFİ KONUM: Aksu İlçesi adını aldığı Anamas Dağlarının eteklerinde kurulmuştur. İlçenin 426 km²’lik yüz ölçümünün büyük çoğunluğunu dağlar ve ormanlar kaplamaktadır. İlçe merkezinin rakımı 1250 m.dir. En yüksek yeri Dedegöl Dağının zirvesidir (2992 m). 31-320 doğu meridyenleri ile 37-380 kuzey paralelleri arasında yer almaktadır. İlçe merkezi Aksu Ovasının kuzey doğusuna kurulmuş olup, diğer yerleşim merkezleri Anamas Dağları arasında kalan vadilerdedir. Sorgun ve Çayır önemli yaylalarıdır. 156 km uzunluğundaki Köprü Çayı, ilçe merkezine 5 km uzaklıktaki Sorgun Yaylasından doğmaktadır. İlçeyi ikiye bölerek, Aksu ovasını suladıktan sonra Antalya Serik İlçesi yakınlarından Akdeniz'e dökülmektedir.
İlçenin yüzölçümünün büyük bir bölümünü dağların teşkil etmesi ve bu dağların jeolojik zamanlardaki evrelerinde pek çok tabii mağaralar oluşmuştur. Bu mağaralardan en önemlisi 765 m uzunluğundaki Zindan Mağarasıdır. Zindan Mağarası ilçe merkezine 1 km uzaklıkta olup, mağara içi oluşumları ile oldukça ilginç bir özelliğe haizdir. 302 m uzunluğundaki Sorgun Mağarası ise kış ve bahar aylarında kuvvetli, yaz ve güz aylarında oldukça zayıf olarak ağzından su boşaltmaktadır.
Aksu ilçesi dağlık bir arazi yapısına sahip olup, dağları orman ve çalılarla kaplıdır. 1000-1800 m arasında değişen yüksekliklerde karaçam, meşe, titrek kavak, ardıç ağaçlarının oluşturduğu ormanlık ve koruluk alanlarda az sayıda olsa da ıhlamur, diş budak, çınar ve sedir ağaçlarına rastlamak mümkündür. Orman Bölge Şeflikleri sınırları içerisinde 32.121 ha ormansız, 37.135 ha ormanlı alan mevcut olup, orman alanının 32.729 ha ibreli, 5406 ha yapraklı orman ağaçlarıyla kaplıdır. Çalılar ve ormanlarla kaplı olan bu dağlar pek çok kuş ve hayvan türünün barınağı konumundadır. Yaban domuzu, kurt, tilki, sincap, sansar, porsuk, gelincik, tavşan oldukça sık görülmektedir.
Aksu İlçe Merkezi Mahalle İsimleri: 1. Akçaşar 2. Bahçeli 3. Çay 4. Hürriyet 5. İstiklal 6. Kurtuluş 7. Orta 8. Pazarcık 9. Tepe
Kasaba Mahalle İsimleri: Yakaavşar (İmamlar-Mantaklar-Yukarı).
EKONOMİK YAPI
I. TARIM VE HAYVANCILIK:
A) Bitkisel Üretim: İlçe genelinde toplam 32.000 da. alanda bitkisel üretim yapılmaktadır.
Toplam 4100 da. elma bahçesi bulunmakta olup, bu alanda 113.000 adet meyve veren yaşta, 8500 adet meyve vermeyen yaşta olmak üzere toplam 121.500 adet elma ağacı bulunmaktadır.
Toplam 80 da. kiraz bahçesinde meyve verir yaşta 950 adet, meyve vermeyen yaşta 250 olmak üzere toplam 1200 adet kiraz dağınık olarak yetiştirilmektedir. Toplam kiraz üretimi yıllık 25 tondur.
Tarım İlçe Müdürlüğünün öncülüğünde 5 köyde toplam 30 da. alanda örnek kekik tarlaları tesis edilmiş olup, yıllık olarak ortalama 4,5 ton kuru kekik üretimi gerçekleştirilmektedir.
Toplam 140 da. gül bahçesinden yıllık ortalama 50 ton ürün alınmaktadır. İlçede kesme çiçekçilikle ilgili olarak üretim çalışmalarına hız verilmiştir.
Tarım İlçe Müdürlüğünce hazırlanan örtü altı sebzeciliği projesi kapsamında toplam 33 adet sera kurulmuş olup, bu seraların kapladığı alan 3.888 m²’dir. Bu seralarda kışın kekik fidesi, marul, ıspanak gibi kışlık sebzeler yetiştirilirken, yazın domates, salatalık, biber, patlıcan gibi yazlık sebzeler yetiştirilmektedir. En fazla yetiştirilen ürünlerden olan maruldan yıllık tahminen toplam 5 ton, domatesten 15 ton, salatalıktan 5 ton ürün alınmaktadır.
İlçe Tarım Müdürlüğünce projesi yapılıp, Aksu Kaymakamlığı Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfınca finanse edilen ve 2002 yılına kadar uygulanan projeler şunlardır: Süt Toplama ve Soğutma Tesisi, Örtü Altı Sebze Yetiştiriciliği Projesi, Koyunculuk Projesi, Yem Bitkileri Üretimini Geliştirme Projesi, Tıbbi ve Aromatik Bitki Yetiştiriciliği Projesi, Vişne Yetiştiriciliği Projesi, Ceviz Yetiştiriciliği Projesi, Süt İnekçiliği Projesi, Hindi Yetiştiriciliği Projesi, Yem Bitkileri Yetiştiriciliği Projeleridir. Ayrıca Sofular Köyüne Özel İdare kaynakları ile finanse edilen 5 dekar bodur kiraz bahçesi tesis edilmiştir.
İlçeye bağlı Karağı Köyünde Sulama Kooperatifi, Karacahisar, Koçular ve Yaka köylerinde ise Tarımsal Kalkınma Kooperatifleri bulunmaktadır.
B) Hayvancılık: İlçe merkez ve köylerinde toplam olarak 5980 adet küçükbaş, 3180 adet büyükbaş hayvan mevcudu bulunmaktadır. 2001 yılında 80 adet, 2002 yılında ise 40 adet suni tohumlama çalışması yapılmıştır.
İlçe merkezi ve köylerinde bulunan toplam 9 adet alabalık havuzunda yıllık olarak ortalama 130 ton alabalık üretimi gerçekleştirilmektedir.
II. SANAYİ VE TİCARET: İlçede 213 adet esnaf, sanatkâr ve şoförün kayıtlı olduğu “Esnaf ve Sanatkârlar Şoförler Odası” faaliyet göstermektedir. Bir adet banka şubesi mevcuttur. İlçeye bağlı Karacahisar köyünde, 1998 yılında kurulan AYSU kaynak suyu şişeleme ve dolum tesisi ilçenin tek tesisidir.
Belediyenin Tarihçesi: 1783 yılında Bucak, Eskiceköy, Mirehor ve Akcaşar adında 4 köyün olduğu bilinmektedir. Mirehor bu günkü Tepe ve Bahçeli Mahallesi olup, adını burasının beylik ahırı olmasından dolayı Mir-Ahur (Sarayda at işlerine bakan memurun unvanı) kelimesinden almıştır. Bu beylerden Karasellioğulları Kara Ceyvas ve Avşaroğlu Şeyh Süleyman Beylik ahırının ileri gelenlerindendir. Yılanlıoğlu, Kara Ceyva’sı Körse köyü üzerinde bulunan Kuztepe üzerinde topa tutarak öldürtür. Bu top şu anda Eğirdir kalesinde sergilenmektedir. Yine bir olay üzerine Tekelioğlu ve Hükümet kuvvetleri Avşaroğlunun konağına saldırarak, evini yakıp mallarını talan ederler. Avşaroğlu ile Şeyh Süleyman kaçarak, Yakaafşar’a gidip yurt tutarlar. Böylece Eskiceköy tamamen ortadan kalkar. Köyü ortadan kalkan halk perişan duruma düştükten sonra camilerinin imamı Sinan Efendi, Tekeli Hacı Ahmet’i de yanına alarak, bu günkü Hürriyet ve Orta Mahallenin olduğu yere ev yaparlar, adını da Yeniceköy olarak tescil ettirirler. Eskice köyün yerine de Hayta Aşireti Beyi Hacı Memiş gelerek yurt tutar. Zamanla civardan gelen ailelerle büyüyen köyler 1953 yılında birleşerek belediye teşkilatını kurmuşlardır.
Personel Durumu: 18 adet memur kadrosundan 6’sı dolu, 12’si boştur. 5 adet daimi işçi kadrosundan 2 tanesi dolu diğer 3’ü boştur. 9 adet geçici işçi çalıştırılmaktadır.
Altyapı Durumu: İlçenin kanalizasyon inşaatının %40’lık kısmı tamamlanmış, içme suyu hattının da %90’lık kısmı bitirilmiştir.
Sosyal ve Kültürel Faaliyetler: Belediyece, her yıl ata sporumuz olan güreşler tertip edilmektedir. Güreşlere diğer il ve ilçelerden güreşçiler ile çok sayıda güreşsever katılmaktadır.
Yatırımlar: İlçe içi kaldırım yol yapımı ve tamirleri, soğuk hava deposu, petrol istasyonu, çocuk parkı, Başpınar mesireliği çevre tanzimi yapılmıştır.
|
|
